5 Contoh Cerkak dari Berbagai Tema Menarik

Bangun Pendidikan - BAHASA (25-09-2023)

Contoh Cerkak Bahasa Jawa (Foto : Halima)

Cerkak adalah sebuah jenis karya sastra yang menonjolkan ciri-ciri unik yang secara signifikan membedakannya dari bentuk-bentuk sastra lainnya.

Cerita pendek ini mendapatkan reputasi sebagai suatu jenis sastra yang membumi, dengan ciri utamanya adalah keberhasilan dalam menyampaikan pesan dan cerita dengan sangat ringkas, tetapi tetap mempertahankan kedalaman makna.

Dalam artikel ini, kami akan menguraikan dengan rinci pengertian mendasar tentang cerkak, memecahkan struktur dasarnya, mengidentifikasi ciri-ciri yang membedakannya dari jenis-jenis cerita lainnya, dan menggali unsur-unsur intrinsik yang melingkupi dan memperkaya pengalaman membacanya.

 

Apa Itu Cerkak?

Dilansir dari Jurnal Universitas Negeri Surabaya cerkak adalah salah satu bentuk sastra yang berasal dari Indonesia, khususnya dikenal di daerah Jawa Tengah dan sekitarnya. Istilah "cerkak" juga dapat disebut "cerkak," tergantung pada dialek dan daerah penggunaannya. Cerkak adalah cerita pendek yang memiliki ciri-ciri khas, yang meliputi penyampaian cerita yang sangat singkat, sederhana, dan padat.

Cerkak sering kali digunakan untuk menyampaikan cerita atau pesan dalam kata-kata yang efektif dan efisien. Meskipun cerkak umumnya memiliki panjang yang terbatas, kisah-kisah dalamnya seringkali memiliki makna mendalam atau pesan moral yang dapat menginspirasi atau mengajarkan pelajaran kepada pembaca.

Cerkak juga sering digunakan sebagai media untuk melestarikan budaya dan tradisi lokal, dengan menggambarkan kehidupan sehari-hari, legenda, atau cerita-cerita tradisional dari berbagai daerah di Indonesia. Dalam beberapa tahun terakhir, cerkak juga semakin mendapatkan perhatian sebagai bentuk sastra yang bernilai dalam konteks sastra Indonesia.

cerkak bisa disebut juga dengan bentuk cerita pendek dalam sastra Indonesia yang dikenal dengan penyampaian cerita yang singkat, sederhana, dan padat, serta sering memiliki pesan moral atau nilai-nilai budaya.

 

Contoh Cerkak Bahasa Jawa

1. Judul: Pengalaman Ngetrip Gunung

Dino asu, aku isin ngajak temen-temen sekolah ngetrip gunung. Yo wis, aku sambat karo temen-temen, kuwe ingkang banjur teka. Mung kabeh dewe-dewe. Rencanane bakal ngetrip marang Gunung Merapi, gunung kang paling apik ing Yogyakarta.

Nglalani pagi, kita sampun kepiyek arah gunung. Suasanane adem banget, embun ana ing kembang-kembang sing wangi. Kita tancap gas, nyusul jalan-jalan gunung.

Sesuk, kita sampun mbalik kepiyek rong panas. Neruske gurun pasir, sampeyan bisa ngliwati cahaya lan pasir sajang. Suasanane amarga bener-bener beda. Sajrone sah mala namung kapisah, awit kita takok tenanan ing puncak.

Saat kita sampe ing puncak gunung, panorama gunung sing subur tumampil. Merapi tumampil megah banget, embun mblayu ing gunung koyo kembang sing wedi dadi amerta. Kita nyeguhake prasasti prasasti amerta, ngrasani bener-bener merasa banget.

Ngendi-mana kita mlaku, seneng benget. Ngetrip gunung ora melulu babagan wisata, nanging uga babagan pengalaman sing ora bakal kita lali. Ngetrip marang gunung, kita bisa mikir, bisa ngrasa, lan bisa maringi waktu kang akeh banget kanggo diri kita.

Yo wis, iki pengalaman ngetrip gunung sing bener-bener asik banget. Sampeyan yo mungkin pengin ngetrip gunung amarga pengalaman iki ora bakal sampeyan lali. Ngetrip gunung iku pengalaman kang ora bakal sampeyan lupa ing prapatan waktu.

 

2. Judul: Panggonan Adoh Anak

Wong kampung iki salah siji wong sing dipunmangertosi kuwi Panggiyo. Dheweke wadon parak, lan dheweke uga duwe ana adoh. Ana ing kono, kumpeni panggonan mung ono sakarepe. Karo alon-alon, Panggiyo lan dheweke milih mriksa panggonan anyar kang luwih enak kanggo diarani panggonan adoh anak. Panggonan sing luwih apik iku nduweni duwe tembok anyar, ngisorake gandheng wuluh kang alus, lan sawah sing dadi lahan, kang akeh njaluk wong kampung.

Panggiyo lan dheweke mbukak panggonan anyar, bareng karo tetangga-tetangga kang duwe anak uga. Kabeh wong kampung seneng banget, nanging ana wong kang ora seneng, kanggo ngidinan dheweke sing ana tetanggane ora iso metu tanpa mbayar uang ganti rugi.

Ana wulan-wulan sing padha saka wong kampung, sawah-sawah kang bagus tumrap, lan anak-anak kang asyik ngendi mung sawah. Tapi, saiki sawah sing ora enak dadi sawah kang taksih kanggo manawa wong kampung. Sawah sawah sing ora isih taksih iku sawah Kang Marno, kanggo saiki wong kampung wis ora kembali ngenalake dheweke. Panjenengan kabeh iku sawah Kang Marno, sawah Kang ora isih taksih.

Kaliyan sawah Kang Marno, sawah Kang ora isih taksih iku sawah Kang Marno, sawah sing ora isih taksih, saiki sawah Kang Marno. Kang Marno mung iso ing sawah kang iso sambat ing sawah Kang ora isih taksih. Sawah Kang Marno, saiki Kang Marno ngendi?

Ing panggonan sing anyar, amarga sawah iku sawah Kang Marno, dheweke bisa meh metu tanpa gawe sawah sing luwih bagus. Kanca-kanca Kang Marno nyaritakake kang Marno dadi sawah Kang ora isih taksih kanggo sawah Kang Marno. Saiki sawah Kang ora isih taksih dadi sawah Kang Marno. Mugi-mugi ora ana sawah sing bakal digawe sawah Kang Marno, supados sawah Kang ora isih taksih ora eling kang Marno.

Nanging wong kampung wis seneng banget karo panggonan anyar. Kabeh wong kampung seneng ngguyu Panggiyo lan dheweke, lan dheweke duwe panggonan sing aman lan nyaman. Anak-anak wong kampung yo seneng, saiki ana sawah kang taksih dadi sawah Kang Marno, lan kang Marno kang iso sambat sawah wong kampung sing ora ngetenake sawah Kang Marno.

Iku wae cerkak kisah Panggiyo lan Panggonan Adoh Anak ing kampung kita, kang ngliputi panggonan anyar sing dibangun, sawah Kang Marno, lan wong kampung kang ngerti kasus sawah. Kita wae duwe mriksa manawa sawah Kang Marno ora ora isih taksih. Ora ana salahna, ing panggonan anyar punika Panggiyo lan dheweke seneng, lan kita ora duwe masalah. 

 

3. Judul: Kebun Tomat

Ing kutha kecil, ana wong tani sajeneng kang nggawe kebun tomat. Wong tani iki, adi kancil namung wis pinter banget. Iki cerkak kisah adi kancil sing nggawe kebun tomat lan sambat malih kang badhe jembar.

Suatu dino, adi kancil nggawe rencana. Dheweke pengin nggawe kebun tomat gedhe sing isih digawe kang padha. Ana sawah sing owah-owahan. Adi kancil ndeleng sawah iki lan kasedhiyaan, "Iki sawah kang apik kanggo nggawe kebun tomat gedhe!"

Adi kancil mlaku nyekelak-nyekelik, ngrusak sawah sing wis duwe pemilik. Sing wektu teng kanti, kabeh kanggungan dipunwangun. Sawah kang apik punika akeh banget tomat-tomat kang sedhiya. Adi kancil seneng banget.

Malam dina, kanggungan saiki mikir, "Aku kok ana sawah tomat, ndek ngendi ana sawahku iki?" Sing wektu teng nganti, kabeh kanggungan duwe sawah sing wis direbut adi kancil. Sawah tomat punika ora duwe eike sing bisa.

Adi kancil ngerteni wektu teng, kabeh kanggungan ngandhepi. "Aku ora duwe sawah sing sah kowe cabut, sing bisa," ujar adi kancil mugi-mugi.

 

Kisah adi kancil punika nuduhake kita babagan pentingna ngelakoni sawah sing bener lan ora nuduhake sawah sing wis ana. Sawah tomat sing sah kabeh dadi sawah kanggungan. Sawah sing ora bener, ora sah saiki dadi sawah kang beneran. Sawah sing sah saiki sah saiki sawah kanggungan.

Nembe kono, adi kancil yaiku kanggungan sing pintar banget. Sawah tomat kang apik sing takon adi kancil saiki malah sah kanggungan.

Ing cerkak iki, kita diingetake supaya nggawe keputusan sing bener lan ora nyepet-nyepetake barang wong liyane. Aja kaya kanggungan sing nggawa salah lan duwe sawah tomat sing sah duwe kang kancil. Pinter kanggo ngerteni apa sing bener lan ora bener, saiki dadi sawah sing beneran.

 

4. Judul: Dolan ing Alun-alun

Ing kutha kecil, ana alun-alun kang akeh wisatawan. Ana berbagai macam mainan, pedagang makanan, lan pangamen kang ngrakit suasana alun-alun. Ing dina Minggu iki, aku lan temen-temenku nyukupi kesempatan supaya iso ngluwihi lebaran ing alun-alun.

Alun-alun iki gede banget. Saiki malah ana layang-layang sing gede banget ana ing tengah alun-alun. Aku lan temen-temenku main layangan, terbang tinggi-tinggi ing awan. Ana wong sing ngamen, musisi jalanan kang nandang dengenan alunan lagu loro ati. Makanan-makanan kang endah banget, sate, bakso, lan gudeg, kabeh ana ing alun-alun iki.

Saiki, kabeh wong iki seneng banget. Alun-alun iki punika tempat kang bisa nglumpuk, ngobrol, lan seneng. Rasa seneng iki ora iso digantosake kabeh uang ing dunia. Sing penting yaiku temen-temen, lan momen-momen sing asik.

Wong-wong saka juragan kang ora iso ninggalake alun-alun iki. Wewasane dipuntambahi layang-layang, sampeyan bakal nemu loro ati kang asik, lan ora nggorek sakit ing kantong.

Kita bakal malangsa kanggo alun-alun, ngluyak-luyak layang-layang, lan mangan makanan enak. Saiki iki, alun-alun ora mung kanggo wong kutha, nanging sajeneng kanggo wong saka sadayana.

Nalika temen-temenku lan aku pulang saka alun-alun, kita bakal tansah eling kanggo momen asik ing alun-alun. Ora usum-ekusumake uang, kang penting seneng karo momen-momen sing ora bakal bisa diganti. Ing alun-alun, kita ngerti apa sing penting, sing saiki malah ora iso diukur karo dhuwit.

 

5. Judul: Perjalanan ke Pantai

Ing dinten minggu, aku lan keluargaku arep ngadakan perjalanan menyang pantai. Perjalanan iki wis direncanakake karo apik. Sampun ketemu lan milih pantai sing bakal kita datangi, lan banjur arep tangi panganan sing bakal kita bawa.

Sesuk dini hari, kita sambat perjalanan menyang pantai. Ngomong-ngomong, aku duwe adik perempuan sing cilik banget. Ana usia lima taun. Adikku iki arep banget menikmati pantai, kabeh pasir, lan ombak samudera.

Sampun tumuju pantai, kita dadi keri marang kangge buka ember. Kangge arep main pasir, nggo bali-bali, lan ngarani banyu ing ombak. Ombak saiki ora gede banget, ombak sing pas, cocok kanggo adikku sing cilik iki.

Sawise bermain pasir lan menehi manganan kang enak, kita arep ngetokke lan ngeliat sunrise. Pemandangan sunrise ing pantai iku bener-bener apik. Kabeh warna-warna merah lan kuning bakal mbentang ing samudera, lan gunung-gunung cilik dadi siluet. Adikku saiki seneng banget, nyeruput akeh banget.

Nanging saiki iki adikku wis klambi ora onok aturan. Iki wae tanda iku waktune kita pulang. Perjalanan menyang pantai bakal tetep bisa diinget lan dadi pengalaman sing apik, khususnya kanggo adikku sing cilik. Saiki adikku bakal cerita marang teman-teman sekolahku tentang pantai lan sunrise apik iki.

Perjalanan iki nggumunake kita babagan pentingna nggoleki waktune kang cocok kanggo ngetokke. Perjalanan lan pengalaman iku ora mung babagan tempat, nanging babagan apa sing kita amarga kabeh akeh banget banget. Sing penting yaiku kita bisa nglakoni pengalaman lan ngeliat keajaiban alam.

Dengan memahami struktur dan contoh-contohnya, Anda dapat lebih baik dalam membuat cerkak yang informatif dan menarik.

Semoga artikel ini memberikan pemahaman yang lebih baik tentang cerkak dan memberi Anda inspirasi untuk membuatnya sendiri.


Tag :